Veni Verdi : à la conquête des toits de Paris

 

Un article paru sur le site de l’écologie « Reporterre » ayant attiré notre attention, nous avons souhaité en savoir plus sur l’association « Veni Verdi » qui pratique l’agriculture urbaine à Paris. Et nous nous sommes entretenus avec Nadine Lahoud, à l’origine de l’association.

 

 « On devrait construire les villes à la campagne parce que l’air y est plus sain ». Qui ne connaît cette boutade, faussement attribuée à Alphonse Allais ?

La ville à la campagne, un rêve inaccessible ?

C’est oublier que, même si nous n’avons cessé de vouloir domestiquer une nature parfois bien rude et même hostile, nous faisons partie d’un écosystème dont il n’est pas si facile de s’extraire.  D’où peut-être ce besoin de planter, de semer, de regarder pousser.

C’est en tout cas cette vocation primaire de mettre les mains dans la terre qui a poussé Nadine Lahoud, il y a quelques années, à changer totalement d’itinéraire professionnel, passant de la grande distribution à l’agriculture urbaine.

« Je ne supportais plus l’autorité et je voulais jardiner avec des enfants » résume-t-elle. « J’ai grandi à la campagne et j’ai coutume de dire que j’ai encore de la paille dans mes sabots ».

Et c’est de ces brins de paille, restés accrochés à ses semelles,  qu’est née « Veni verdi », une association qui rassemble des bénévoles et des salariés pour mettre en culture les toits de Paris.

L’idée ? Amener de la terre en quantité suffisante et se lancer : quelques fleurs mais surtout des légumes et des petits fruits. Du maraîchage me dit Nadine Lahoud. Et voilà que ce mot, qui a presque disparu de notre vocabulaire, à présent que nous sommes coupés de ceux qui produisent notre nourriture, prend tout à coup une saveur inattendue.

Quand je lui demande si c’est difficile de jardiner, Nadine Lahoud me répond « Non, il faut juste de la terre, de l’eau et des plantes ». Avec, donc, juste un peu de terre et des graines, Veni Verdi a pris aujourd’hui possession de quelques toits dans Paris. Et les projets se multiplient. Des écoles, des associations de quartier, lui demandent désormais conseil pour faire naître des jardins dans la ville.

 « Beaucoup de gens qui pensent agriculture urbaine cherchent des surfaces assez grandes. Moi, j’en cherche de petites ».

Une des raisons, peut-être, du succès de Veni Verdi. Mais pas la seule. Car pour ces urbains par excellence que sont les Parisiens, petits ou grands, actifs ou retraités, le jardin est vite devenu un lieu de détente, de plaisir. Un lieu de vie.

« Les motivations des bénévoles sont multiples. Car, il n’y pas que le travail de la terre. Le jardin crée des liens et rapproche les générations. Souvent, les plus âgés prennent en charge les plus jeunes pendant que leurs parents s’occupent activement des plantations. C’est un lieu d’échange et parfois, un lieu de réassurance, comme pour ce père, immigré, né dans une famille de paysans, heureux de montrer à son fils qu’il détient des savoir-faire  que celui-ci ne lui soupçonnait pas ».

Voilà bien la magie du jardin, qui parvient à nous rendre à la fois modestes et fiers. Et l’on se prend à rêver, avec Nadine Lahoud, de rues en herbe, d’un environnement urbain regorgeant de nature, de terrasses, de lieux vivants. En somme des villes à la campagne.

 

Écrit par Joëlle Cantin   28/4/2015

 

 

Veni Verdi: κατακτώντας τις στέγες του Παρισιού

 

Το ενδιαφέρον μας για τον σύλλογο «Veni Verdi», που ασχολείται με την αστική γεωργία στο Παρίσι, προέκυψε από ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο οικολογίας « Reporterre », έτσι θελήσαμε να μάθουμε περισσότερα για τον σύλλογο και συζητήσαμε με την Nadine Lahoud που τον δημιούργησε. «Θα έπρεπε να χτίσουμε τις πόλεις στην εξοχή γιατί εκεί ο αέρας είναι πιο καθαρός». Ποιος δεν γνωρίζει αυτόν τον αστεϊσμό  που λανθασμένα αποδίδεται στον Alphonse Allais; Η πόλη στην εξοχή, ένα άπιαστο όνειρο; Τείνουμε να ξεχνάμε ότι ακόμα και αν δεν έχουμε πάψει να θέλουμε να εξημερώνουμε μία φύση ενίοτε άγρια ακόμα και εχθρική, ανήκουμε σε ένα οικοσύστημα από το οποίο δεν είναι εύκολο να αποκοπούμε. Εξ’ ού και αυτή η ανάγκη να φυτεύουμε, να σπέρνουμε, να κοιτάμε τα φυτά να αναπτύσσονται. Αυτή η πρωτόγονη διάθεση του να θέλεις να βάλεις τα χέρια σου στο χώμα ώθησε την Nadine Lahoud, πριν κάποια χρόνια, να αλλάξει εντελώς επαγγελματικό προσανατολισμό, περνώντας από το εμπόριο στην αστική γεωργία. «Δεν άντεχα πια την πίεση και ήθελα να φυτεύω με τα παιδιά» αναφέρει η ίδια. «Μεγάλωσα στην εξοχή και συνηθίζω να λέω πως έχω ακόμα άχυρα στα παπούτσια μου». Από αυτά τα ίχνη άχυρου που έμειναν κολλημένα στις σόλες των παπουτσιών της γεννήθηκε ο «Veni Verdi»,ένας σύλλογος που συσπειρώνει εθελοντές και μισθωτούς για να καλλιεργήσουν τις στέγες του Παρισιού. Η ιδέα; Να μεταφέρουν χώμα σε μεγάλες ποσότητες και να ξεκινήσουν : κάποια λουλούδια, μα κυρίως λαχανικά και μικρά φρούτα. Λαχανοκομία μου λέει η Nadine Lahoud. Και να που αυτή η λέξη, που έχει σχεδόν εξαφανιστεί από το λεξιλόγιό μας, παίρνει ξαφνικά ένα απροσδόκητο χρώμα, τώρα που έχουμε αποκοπεί από αυτούς που παράγουν την τροφή μας. Όταν τη ρωτώ αν είναι δύσκολη η κηπουρική, η Nadine Lahoud μου απαντά «Όχι, το μόνο που χρειάζεται είναι χώμα, νερό και φυτά». Έτσι λοιπόν με λίγο χώμα και σπόρους ο «Veni Verdi» έχει κατακτήσει κάποιες από τις στέγες του Παρισιού. Και τα έργα πολλαπλασιάζονται. Σχολεία, συνοικιακοί σύλλογοι τους συμβουλεύονται πλέον για να ξαναδώσουν ζωή στους κήπους της πόλης. «Πολλοί άνθρωποι που σκέφτονται αστική γεωργία ψάχνουν αρκετά μεγάλες επιφάνειες. Εγώ, ψάχνω μικρές». Ίσως ένας από τους λόγους της επιτυχίας του «Veni Verdi», αλλά όχι ο μόνος. Καθώς για τους Παριζιάνους, που είναι κατεξοχήν αστοί, για τους μικρούς και για τους μεγάλους, για τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους, ο κήπος έγινε γρήγορα χώρος ξεκούρασης, ευχαρίστησης. Ένας χώρος ζωής. «Τα κίνητρα των εθελοντών είναι πολλαπλά, καθώς δε δουλεύουν απλά με τη γη. Ο κήπος δημιουργεί δεσμούς και φέρνει πιο κοντά τις γενιές. Συχνά οι πιο ηλικιωμένοι ασχολούνται με τους νεότερους ενώ οι γονείς τους ασχολούνται με το φύτεμα. Είναι ένας χώρος ανταλλαγής και επιβεβαίωσης, όπως η περίπτωση αυτού του πατέρα, μετανάστη, γεννημένου σε οικογένεια χωρικών, ο οποιος χάρηκε που έδειξε στον γιο του ότι έχει γνώσεις που εκείνος δε φανταζόταν». Ορίστε λοιπόν η μαγεία του κήπου, που καταφέρνει να μας κάνει ταυτόχρονα ταπεινούς και περήφανους. Και αρχίζουμε να ονειρευόμαστε, με τη Nadine Lahoud, δρόμους με γρασίδι, ένα αστικό περιβάλλον που σφύζει από φύση, βεράντες, μέρη γεμάτα ζωή. Εν ολίγοις πόλεις στην εξοχή.

 

Joëlle Cantin  28/4/2015

Μετάφραση Κατερίνα Σιάνη