haris De l'utilité de l'information

De l’utilité des informations

Il arrive souvent que l’on se demande: ce que je viens d’entendre représente-t-il un fait signifiant pour moi ? Chaque jour, nous sommes bombardés d’informations dont nous ignorons l’origine ou dont nous souhaiterions ignorer l’origine. En raison du pluralisme des moyens de communication de masse (n’oublions pas que ce sont aux médias d’être «de masse» et non aux informations) passent chaque jour dans notre conscient une foule ininterrompue d’informations que nous filtrons mais qui imprègnent notre subconscient. La validité et la proximité sont les critères déterminants pour susciter notre intérêt, c'est-à-dire le degré de crédibilité et de fiabilité de la source mais également le degré plus ou moins grand d’éloignement de l’événement. Si par hasard un événement a lieu en Nouvelle Zélande, comment peut-il être jugé « important » pour un Parisien puisque la distance joue toujours un rôle majeur ? Comment discrimine-t-on les informations ? En les classant en faits essentiels et en faits mineurs, pourrait-on dire. Mais sur la base de quels facteurs, aurais-je envie de demander ? Ici, je me référerai à la règle des trois tamis ou des trois passoires du plus grand philosophe de l’Antiquité, Socrate. Le critère de tri (de filtrage) d’une information selon Socrate est le suivant : 1. La vérité, c'est-à-dire jusqu’à quel point est véridique un fait survenu et jusqu’à quel point nous même nous l’avons vérifié ou recoupé pour vérifier sa validité. C’est donc une question de crédibilité. 2. La bonté : qui tient explicitement à celui qui donne l’information. En quelques mots : j’apprends quelque chose de positif ou de négatif. Mais pourquoi faudrait-il que j’apprenne continuellement de mauvaises nouvelles ? Pourquoi ne pas plutôt s’enquérir de quelque chose de bon ? Pourquoi ne pas faire le choix d’apprendre ce qui nous réjouis plutôt que ce qui nous attriste? 3. L’utilité : en quoi ce que je lis ou que j’entends me rend meilleur ? Est-ce que cela m’aide à devenir un homme meilleur ? Cette information est-elle utile et en quoi est-elle utile ?

Il me semble que si nous réfléchissions en ces termes, nous aurions élevé notre capacité de jugement, et en conséquence nous nous serions élevés spirituellement. Nous distinguerions mieux l’utile de l’inutile, l’important du superflu. A l’évidence, nous nous concentrerions davantage sur l’essentiel que sur l’accessoire. Et ainsi, nous parviendrions avec succès à discerner ce qui est digne d’être « absorbé » et ce qui doit être rejeté du cerveau humain. La nature de l’actualité est telle qu’elle nous conduit à recueillir des informations que nous enregistrons et mémorisons. La question est : quelle sorte d’informations retiendrons-nous finalement ?

Ecrit par Haris Marathakis 15/12/2013

Traduit par Joëlle Cantin

Πότε μια πληροφορία είναι χρήσιμη;

Συχνά συλλαμβάνουμε τον εαυτό μας να αναρωτιέται: Aυτό που μόλις έμαθα αποτελεί ουσιαστική γνώση για εμένα; Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από πληροφορίες, των οποίων την προέλευση αγνοούμε ή επιθυμούμε να αγνοούμε. Λόγω του πλουραλισμού των επιλογών των μαζικών μέσων ενημέρωσης (μη ξεχνάτε πως τα μέσα πρέπει να είναι μαζικά και όχι η ενημέρωση) περνάνε σε ημερήσια βάση στο συνειδητό μας αναρίθμητες πληροφορίες, τις οποίες διυλίζουμε, ενώ στο υποσυνείδητο όλες. Σημαντικά κριτήρια είναι η εγκυρότητα και η εγγύτητα, δηλαδή το κατά πόσο αξιόπιστη και έγκυρη είναι η πηγή της πληροφόρησης αλλά και πόσο κοντά συνέβει το γεγονός, έτσι ώστε να είναι άξιο του ενδιαφέροντός μου. Αν λόγου χαρη ένα γεγονός έλαβε χώρα στην Νέα Ζηλανδία, πώς μπορει να χαρακτηριστεί σημαντικό για έναν κάτοικο του Παρισιού; Συνεπώς και η απόσταση έπαιζε πάντα έναν μείζονα ρόλο. Πώς διαχωρίζονται λοιπόν οι πληροφορίες; Σε κάτι ουσιώδες και σε κάτι επουσιώδες θα πει κανείς. Βάσει ποιών παραγόντων; θα ρωτήσω εγώ. Σε αυτό το σημείο θα αναφερθώ στο πείραμα (test) τριπλής διύλισης του μεγαλύτερου αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου, του Σωκράτη. Τα κριτήρια διύλησης (φιλτραρίσματος) μιας πληροφορίας κατά τον Σωκράτη είναι: 1. H αλήθεια, δηλαδή κατά πόσο αληθές είναι ένα συμβάν και κατά πόσο εμείς οι ίδιοι το διασταυρώσαμε ή επαληθεύσαμε αν ισχύει. Άρα είναι ζήτημα αξιοπιστίας. 2. Η καλοσύνη, αφορά καθαρά στην βούληση του πληροφοριοδότη. Με απλά λόγια, μαθαίνω κάτι θετικό ή αρνητικό. Αλλά γιατί πρέπει να μαθαίνω συνεχώς κακιές ειδήσεις; Γιατί να μην ενημερωθώ κυρίως για κάτι καλό; Γιατί να μην χαρώ με αυτό που θα μάθω αντί να στεναχωρηθώ; 3. Η χρησιμότητα. Πόσο με βελτιώνει σαν ύπαρξη αυτό, το οποίο διαβάζω ή ακούω; Με βοηθάει να γίνω καλύτερος άνθρωπος; Είναι χρήσιμη αυτή η πληροφορία και σε τι είναι χρήσιμη;

Είμαι της γνώμης πως αν σήμερα σκεφτόμασταν με αυτόν τον τρόπο, θα είχαμε αυξήσει την κριτική μας ικανότητα, κατά συνέπεια θα βελτιωνόμασταν πνευματικά. Θα ξεχωρίζαμε καλύτερα το χρήσιμο από το άχρηστο, το σημαντικό από το ασήμαντο. Προφανώς θα επικεντρώναμε περισσότερο στην ουσία και όχι στο περιττό. Έτσι καταλήγουμε επιτυχώς στο τι πρέπει να απορροφάται και τι πρέπει να αποβάλλεται από τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Η φύση της ενημέρωσης είναι τέτοια που μας παραπέμπει στο να συλλέγουμε πληροφορίες, να αποστηθίζουμε και να απομνημονεύουμε. Το ζητούμενο είναι, τι είδους πληροφορία εν τέλει θα συλλέξουμε.

Χάρης Ι. Μαραθάκης 15/12/2013