"Si tu veux qu'ils t'écoutent, tu dois les convaincre". Rencontre avec Nikos   Katsoulis, un instituteur hors du commun!

Nikos Katsoulis est instituteur dans une école primaire* d’Ilion à Athènes. A la source de son engagement : une rencontre avec l’un de ses professeurs.  Il se veut lui-même un « éveilleur », un « inspirateur » pour ses élèves.

 

* Il s’agit de la 10ème école primaire d’Ilion

 

A.B. : Peux-tu nous parler un peu de toi ?

N. Katsoulis : Je travaille depuis l’âge de 14 ans, j’ai fait pas mal de boulots. Mon père était policier à l’époque de metapolitefsi* et ma mère était une femme très dure et en même temps très forte. Nos relations étaient difficiles, ce qui m’a poussé à partir de chez moi à l’âge de 18 ans. J’étais un bon élève mais un adolescent assez rétif  avec des fréquentations dangereuses. C’était l’époque où le fils du « flic » devait être deux fois plus voyou que les autres pour être accepté dans le quartier populaire de Peristeri où j’ai grandi.

*Metapolitefsi : c’est l’époque du passage de la dictature à la démocratie

A.B. : Depuis combien d’années enseignes-tu? Pourquoi as-tu choisi cette profession?

N. Katsoulis : J’enseigne depuis 1983, 30 ans. Mon instituteur, mon « Maître »,   Ilias Georgiou a joué un rôle décisif dans cette décision. Il m’a appris à me comporter d’une façon éthique et il m’a fait comprendre qu’un pédagogue qui fait correctement son travail peut changer la vie de l’autre, ou du moins il peut l’influencer positivement et inspirer ses élèves. Le professeur est un « passeur ». Il doit s’occuper de ses élèves,  comprendre ce qui est dissimulé sous la surface et  dépasser les obstacles qu’ils érigent afin de trouver un vrai point de contact avec eux.

A.B. : Ton professeur t’a influencé d’une façon impressionnante.

N. Katsoulis : Pour moi, il était plus qu’un professeur. Il a influencé ma vie profondément et de façon décisive. Il est ma conscience, il est toujours près de moi, même maintenant qu’il n’est plus là.

A.B.  : Quelle est ton opinion, en tant qu’enseignant, sur le système scolaire en Grèce?

N. Katsoulis : Il y a beaucoup de problèmes. À mon avis, on enseigne aux enfants  à apprendre par cœur, à viser les bonnes notes et pas à penser. Nos classes sont toutes les mêmes, sans couleur, les écoles sont comme des prisons, entourées de barreaux. En réalité il s’agit d’écoles qui ne motivent pas les élèves et qui emprisonnent leur imagination. Je crois cependant que ce n’est pas seulement de la responsabilité  de l’État mais également de chaque enseignant. On doit aussi agir individuellement pour améliorer la qualité de notre environnement  professionnel.  On doit essayer de faire de notre classe un paradis pour nous et nos élèves. Les enfants ne sont pas un travail « comme un autre » mais des êtres humains. Malheureusement il y a trop de manques et le système n’est pas adapté aux besoins. Je crois que les élèves de l’école primaire devraient rester à l’école jusqu’à 15h au moins pour qu’ils finissent leurs devoirs à l’aide de leurs instituteurs. De cette façon, ils retourneraient chez eux sans avoir de travail supplémentaire. L’instituteur devrait travailler plus d’heures et bien sûr être mieux rémunéré.

A.B.  : On voit les effets de la crise économique  à l’école?

N. Katsoulis : Absolument! Toutes les demandes de dépenses de fonctionnement adressées à l’État sont rejetées. Tout ce qu’on a créé dans notre école est dû au travail personnel et au financement du conseil des parents ou à l’argent ramassé par les élèves organisant des activités culturelles ou autres.

A.B. : Ton approche pédagogique est particulière et différente des pratiques habituelles. Quelles sont tes motivations?

N. Katsoulis : Mon but primordial est d’apprendre à mes élèves à penser, à s’organiser et à collaborer avec les autres pour être créatifs. Je ne suis pas toujours les méthodes pédagogiques qui font consensus ni les manuels à la lettre. D’ailleurs ceux-ci sont utiles seulement quand les élèves les utilisent correctement.  Dans la classe je fais un show, j’essaie d’attirer l’attention de mes élèves, je ne les laisse pas s’ennuyer ou se distraire.

A.B. : Comment as-tu organisé ta classe et quelles sont les activités que tu fais avec tes élèves?

N. Katsoulis : Tout d’abord je dois souligner que tout ce qu’on a fait à l’école ou dans ma classe a été réalisé au cours de 20 ans de travail quotidien  et bien sûr, pas d’un jour à l’autre. La première chose que j’ai faite était de peindre ma classe avec les couleurs que mes élèves préféraient pour qu’elle devienne un espace joyeux qui s’adresse à des enfants  et qu’elle ne soit plus froide et stérile. Puis, j'ai fait en sorte d’acheter un tableau blanc avec un feutre pour remplacer le vieux avec les craies, bien avant que le ministère ne le fasse. Ma classe est équipée d’une télévision, d’un lecteur DVD, d’un projecteur depuis 15 ans. Il y a bien sûr un ordinateur connecté à Internet qu’on utilise pendant la leçon quand on en a besoin. En plus, dans notre classe il y a des plantes, un aquarium et deux perroquets, Erotocritos et Erofyli. Je considère que les enfants ont besoin d’être en contact avec la nature, spécialement dans un environnement urbain comme le nôtre. Enfin, nous avons organisé un programme d’alimentation saine.

A.B. : Comment fonctionne ce programme?

N. Katsoulis : Dans notre classe il y a un frigo, un évier, un presse-fruits et tout ce dont on a besoin pour préparer un repas sain à l’école. On a créé « la caisse pour les courses de lundi » et nous avons écrit les quantités exactes nécessaires pour préparer le repas pour chaque enfant, chaque jour, après avoir écrit les préférences de chacun. Les enfants sont divisés en groupes avec des obligations différentes et tout marche bien sans perdre notre temps. J’ai organisé tout ça pour que les enfants aient une alimentation équilibrée mais surtout, et c’est la raison principale, pour qu’ils apprennent à collaborer entre eux et à s’organiser.

A.B. : Dans votre école il y a un poulailler. Comment cette idée t’est t-elle venue ?

N. Katsoulis : C’était l’idée de l’institutrice de la maternelle, Mme Katerina. Ca s’est révélé une très bonne idée. Les enfants s’en occupent, ils ramassent les œufs et ils comprennent comment la nature fonctionne. On a été impressionné quand les élèves de petites classes ont été surpris par le fait que ce sont les poules qui font les œufs et pas le supermarché! Nous avons aussi fait un petit potager avec les élèves et nous récoltons nos légumes!

A.B : Un autre élément qui rend votre école particulière est votre gymnase qui est très bien organisé.

N. Katsoulis : Il est vrai que peu d’écoles primaires ont un gymnase couvert et très bien organisé comme le nôtre. En grande partie, il est dû à M. Aimilios, le professeur de gymnastique. Quand nous sommes arrivés dans cette école, il y a presque 20 ans, le gymnase était utilisé comme un entrepôt malheureusement c’est le cas dans beaucoup d’écoles. Après avoir beaucoup travaillé tous les deux et grâce au soutien du conseil des parents, le gymnase est aujourd’hui très bien équipé et organisé. C’est la preuve que quand on aime son travail et qu’on a des collègues avec qui on peut collaborer vraiment, les résultats sont remarquables, même dans les conditions les plus difficiles.

A.B. : Pour conclure, je voudrais te demander ce que tu voudrais que tes élèves gardent de toi en partant de l’école primaire.

N. Katsoulis : Je voudrais qu’ils apprennent à lutter pour ce qu’ils aiment, qu’ils ne se compromettent pas, qu’ils essaient toujours de faire du mieux qu’ils peuvent et bien sûr qu’ils aient toujours à l’esprit ce que « mon Maître » me disait et qui reste mon principe d’action : « Si tu veux qu’ils t’écoutent, tu dois les convaincre ».

A.B. : Je te remercie !

N. Katsoulis : Moi aussi!

 

Traduit par Joëlle Cantin 10/2/2013

 

«Αν θέλεις να σε ακούσουν, πρέπει να τους πείσεις».  Συνάντηση με τον Νίκο Κατσούλη, έναν ξεχωριστό δάσκαλο!

Ο Νίκος Κατσούλης είναι δάσκαλος στο 10ο δημοτικό σχολείο Ιλίου. Ένας δάσκαλος αποτέλεσε έμπνευση γι’ αυτόν στα εφηβικά του χρόνια και ο ίδιος συνεχίζει να είναι έμπνευση για τους μαθητές του όπως κάθε εκπαιδευτικός οφείλει να κάνει.

 

A.B.: Θα μας πεις λίγα λόγια για τον εαυτό σου;

Ν. Κατσούλης: Δουλεύω από 14 ετών, έχω κάνει πολλές δουλειές. Μεγάλωσα σε μία οικογένεια με πατέρα αστυνομικό την εποχή της μεταπολίτευσης και με μία μητέρα πολύ σκληρή αλλά δυνατή. Οι σχέσεις μας ήταν δύσκολες, κάτι που με ανάγκασε να φύγω πολύ νωρίς από το σπίτι, σε ηλικία 18 ετών. Ήμουν καλός μαθητής άλλα δύσκολος χαρακτήρας με επικίνδυνες παρέες στην εφηβεία μου. Ήταν η εποχή που ο γιος του «μπάτσου» έπρεπε να είναι δύο φορές πιο αλήτης από τους άλλους για να είναι αποδεκτός στη γειτονιά του Περιστερίου που μεγάλωσα

A.B.: Πόσα χρόνια διδάσκεις; Γιατί επέλεξες αυτό το επάγγελμα;

Ν. Κατσούλης: Διδάσκω από το 1983, 30 χρόνια. Καθοριστικό ρόλο σ’ αυτή μου την επιλογή έπαιξε ο «Κύριος μου», ο δάσκαλος μου Ηλίας Γεωργίου, από τον οποίο διδάχτηκα την ηθική και μέσα από τον οποίο κατάλαβα ότι ένας σωστός δάσκαλος μπορεί να αλλάξει τη ζωή του άλλου, αν μη τι άλλο να επηρεάσει θετικά και να εμπνεύσει τους μαθητές του. Ο δάσκαλος είναι γέφυρα για τα παιδιά. Οφείλει να ασχολείται ουσιαστικά μαζί τους, να διαβάζει πίσω από την επιφάνεια και να ξεπερνά τα εμπόδια που του βάζουν ώστε να έρθει σε πραγματική επαφή μαζί τους.

A.B.: Είναι εντυπωσιακό πόσο ένας δάσκαλος επηρέασε τη ζωή σου.

Ν. Κατσούλης: Για μένα ήταν κάτι παραπάνω από δάσκαλος, αποτέλεσε καθοριστική επιρροή για τη ζωή μου. Είναι πια η συνείδηση μου, πάντα κάπου εκεί τριγύρω αν και είναι πλέον απών.

A.B.: Πως εΙναι το σύστημα παιδείας στην Ελλάδα μέσα από τα μάτια του δασκάλου;

Ν. Κατσούλης: Είναι προβληματικό. Κατά την άποψη μου τα παιδιά διδάσκονται να παπαγαλίζουν, να επιζητούν τους υψηλούς βαθμούς και όχι να χρησιμοποιούν το μυαλό τους. Οι τάξεις μας είναι όλες ίδιες, χωρίς χρώμα, σε σχολεία με κάγκελα σα φυλακές. Σχολεία που ουσιαστικά δε δίνουν ερεθίσματα και φυλακίζουν τη φαντασία των παιδιών. Παρόλαυτα πιστεύω ότι πέρα από τις ευθύνες του κράτους η ατομική ευθύνη του κάθε δασκάλου έχει οδηγήσει την ελληνική παιδεία στη σημερινή κατάσταση. Πρέπει και ατομικά να δράσουμε για να έχουμε καλή ποιότητα στον επαγγελματικό μας χώρο. Πρέπει να προσπαθούμε να κάνουμε την τάξη μας παράδεισο για εμάς και τους μαθητές μας. Τα παιδιά δεν είναι δουλειά, είναι άνθρωποι! Δυστυχώς οι ελλείψεις είναι πολλές και το σύστημα λάθος δομημένο. Θεωρώ ότι οι μαθητές του δημοτικού θα έπρεπε να παραμένουν στο σχολείο τουλάχιστον μέχρι τις 15:00 ώστε με τη βοήθεια των δασκάλων τους να μελετούν και επιστρέφοντας στο σπίτι να μην έχουν υποχρεώσεις για το σχολείο. Ο δάσκαλος του δημοτικού θα έπρεπε να δουλεύει περισσότερες ώρες και να αμείβεται φυσικά καλύτερα.

A.B.: Η οικονομική κρίση στο σχολείο είναι ορατή;

Ν. Κατσούλης: Φυσικά και είναι ορατή. Οτιδήποτε επιπλέον ζητάμε από το κράτος για την καλύτερη λειτουργία του σχολείου βρίσκει μπροστά του έναν τοίχο! Ό,τι έχουμε δημιουργήσει στο δικό μας σχολείο το έχουμε πραγματοποιήσει με πολλή προσωπική δουλειά και με χρήματα του συλλόγου γονέων ή από το ταμείο των μαθητών με χρήματα που μαζεύτηκαν από θεατρικές ή άλλες δραστηριότητες των παιδιών.

A.B:  Η παιδαγωγική σου προσέγγιση είναι ιδιαίτερη και διαφορετική από του μέσου όρου, τι σε ωθεί σ’ αυτό;

Ν. Κατσούλης: Ο βασικός μου στόχος είναι να μάθω στους μαθητές μου να σκέφτονται, να οργανώνονται και να συνεργάζονται με σκοπό τη δημιουργία. Δεν ακολουθώ πάντα τις πιο συμβατικές μεθόδους ούτε κατά γράμμα τα σχολικά εγχειρίδια. Άλλωστε κι αυτά είναι ουσιαστικά χρήσιμα μόνο όταν οι μαθητές τα χρησιμοποιούν σωστά και όχι ως μέσο παπαγαλίας. Στην τάξη κάνω σόου, φροντίζω να τραβώ την προσοχή των μαθητών μου, δεν τους αφήνω περιθώρια να βαρεθούν ή να αφαιρεθούν.

A.B.: Μίλησε μας για το πώς έχεις οργανώσει την τάξη σου και τις δραστηριότητες που κάνεις με τους μαθητές σου.

Ν. Κατσούλης: Αρχικά θα πρέπει να τονίσω ότι όλα όσα έχουν γίνει στο σχολείο και την τάξη μου έχουν πραγματοποιηθεί σε βάθος χρόνου την τελευταία εικοσαετία που εργάζομαι σε αυτό το σχολείο, είναι σαφές ότι δεν έγιναν από τη μία στιγμή στην άλλη. Το πρώτο πράγμα που έκανα είναι να βάψω την τάξη μου στα χρώματα που προτιμούσαν οι μαθητές μου, ώστε να γίνει ένας χαρούμενος χώρος που απευθύνεται σε παιδιά και να πάψει να είναι κρύα και στείρα. Έπειτα, πολύ πριν το υπουργείο εξοπλίσει τις τάξεις, φρόντισα να αγοράσουμε πίνακα με μαρκαδόρο και να αντικαταστήσουμε τον παλιό με τις κιμωλίες. Έχω εξοπλίσει την τάξη μου με τηλεόραση, DVD player και προτζέκτορα εδώ και 15 χρόνια. Φυσικά πλέον υπάρχει ηλεκτρονικός υπολογιστής που είναι πάντα συνδεδεμένος στο δίκτυο για να τον χρησιμοποιούμε όποτε τον χρειαζόμαστε στο μάθημα. Επιπλέον, η τάξη μας έχει φυτά, ενυδρείο και παπαγαλάκια, τον Ερωτόκριτο και την Ερωφύλλη. Θεωρώ ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη να είναι σε επαφή με τη φύση ιδιαίτερα σε ένα αστικό περιβάλλον όπως το δικό μας. Τέλος, έχουμε οργανώσει πρόγραμμα υγιεινής διατροφής με τους μαθητές μου.

A.B.: Πως λειτουργεί αυτό το πρόγραμμα;

Ν. Κατσούλη: Η τάξη μας έχει ψυγείο, νεροχύτη, στίφτη και ό,τι χρειαζόμαστε για να ετοιμάσουμε ένα υγιεινό κολατσιό στο σχολείο. Έχουμε δημιουργήσει το ταμείο διατροφής για τα ψώνια της Δευτέρας και έχουμε καταγράψει ακριβώς τις ποσότητες  που χρειαζόμαστε για να ετοιμάσουμε το κολατσιό για κάθε παιδί για όλες τις μέρες της εβδομάδας αφού πρώτα καταγράψαμε τις προτιμήσεις του καθενός μας. Τα παιδιά έχουν χωριστεί σε ομάδες με διαφορετικές αρμοδιότητες και όλα λειτουργούν σωστά χωρίς να χάνεται πολύτιμος χρόνος. Ο βασικός λόγος που το οργάνωσα αυτό ήταν να τρέφονται σωστά αλλά κυρίως για να τους μάθω να συνεργάζονται και να οργανώνονται.

A.B.: Στο σχολείο σας υπάρχει κοτέτσι. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα;

Ν. Κατσούλη: Η ιδέα ήταν της νηπιαγωγού της κ. Κατερίνας. Τελικά προέκυψε πολύ καλή ιδέα. Τα παιδιά ασχολούνται με τη φροντίδα τους, μαζεύουν αυγά και συνειδητοποιούν πως λειτουργεί η φύση. Μας εντυπωσίασε όταν οι μαθητές των μικρών τάξεων ξαφνιάστηκαν όταν κατάλαβαν ότι οι κότες κάνουν τα αυγά και όχι το σούπερ-μάρκετ! Έχουμε φτιάξει επίσης λαχανόκηπο με τους μαθητές μου και μαζεύουμε τα λαχανικά μας!

A.B.: Ένα ακόμα στοιχείο του σχολείου σας που το ξεχωρίζει από τα άλλα είναι το πώς έχετε οργανώσει το γυμναστήριο σας.

Ν. Κατσούλη: Η αλήθεια είναι ότι είμαστε από τα λίγα δημοτικά σχολεία με κλειστό και πολύ καλά οργανωμένο γυμναστήριο, κάτι που οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στον κ.  Αιμίλιο, τον γυμναστή μας. Όταν διοριστήκαμε σ’ αυτό το σχολείο το γυμναστήριο ήταν χώρος αποθήκευσης όπως δυστυχώς σε πολλά σχολεία. Με πολλή προσωπική δουλειά και από τους δυο μας και στήριξη από το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων του σχολείου, έχει μεταμορφωθεί σε ένα πολύ καλά εξοπλισμένο και οργανωμένο γυμναστήριο όπως αρμόζει στους μαθητές μας. Είναι η απόδειξη ότι όταν αγαπάς τη δουλειά σου και έχεις συναδέλφους με τους οποίους μπορείς να συνεργαστείς καλά, ακόμα και υπό αντίξοες συνθήκες, μπορείς να έχεις αξιοθαύμαστα αποτελέσματα.

A.B.: Κλείνοντας, θα ήθελα να μας πεις τι θα ήθελες να κρατήσουν οι μαθητές σου από σένα φεύγοντας από το σχολείο;

Ν. Κατσούλης: Θα ήθελα να μάθουν να αγωνίζονται για ό,τι αγαπούν, να μη συμβιβάζονται με όσα τους δίνουν, να προσπαθούν για το καλύτερο και φυσικά να έχουν πάντα στο μυαλό τους αυτό που μου έλεγε ο «Κύριος μου» και που είναι πάντα η αρχή μου: «Αν θέλεις να σε ακούσουν, πρέπει να τους πείσεις»

A.B.: Σ ’ευχαριστώ πολύ!

Ν. Κατσούλης: Κι εγώ!

 

Σιάνη Κατερίνα  10/2/2013