« Ειμαι η Ματθιλδη, απο την Γαλλια. Μενω στιν ελλαδα από τον Σεπτέμβριο. Ειμαι εκοσι ενουν χρονος. Ειμαι ν εραςμους φιτιτρια στου Πανεπιστιμιο Αθινον. Σπουδαζω ιστορια. Εγο δυο μικρος αδερφοι : ος Θομας και ος Τιτουαν. Ν μαμα μου τιν λενε Μαρια και ο μπαμπα μου ειναι ο Υνον. Εγο ο φιλος επισης : τον λενε Ιυλιαν. Μενει στιν Γαλλια. Μου αρέσει η Ακρόπολη και ν Σαντορίνη, και ν Θεσσαλονίκη ... »

 

 Να όσα μπορώ να πω στα ελληνικά μέχρι τώρα. Αυτό φτάνει τουλάχιστον για να ξεκινήσω την κουβέντα  με τους  Έλληνες, πριν πω την αγαπημένη μου φράση: «Μιλάτε αγγλικά;» Κάτι που, ομολογώ, μου εξασφαλίζει στη συνέχεια μία πιο εύκολη συνεννόηση…

         Όταν επέλεξα να έρθω εδώ να σπουδάσω για έξι μήνες, δεν φανταζόμουν πόσο θα δενόμουν με αυτή την όμορφη χώρα. Όλος ο κόσμος έχει στο μυαλό του τις καρτ ποστάλ που στέλνουν φίλοι που έρχονται για τουρισμό, τώρα εγώ έχω προσωπικές αναμνήσεις, έντονες και βαθιά ριζωμένες. Κατάγομαι από το Σαν Μαλό, στη Βρετάνη της Γαλλίας, όπου έχουμε ένα ρητό:

 «Πρώτα το Σαν Μαλό, ύστερα η Βρετάνη και τελευταία η Γαλλία!». Σε αυτά πρέπει τώρα να προσθέσω την Αθήνα. Στην καρδιά μου, τουλάχιστον.

        Το πρώτο στάδιο αυτού του ταξιδιού δεν ήταν εύκολο: πώς να χωρέσουν όλα μου τα αγαπημένα ρούχα σε μια βαλίτσα που να μην ξεπερνά τα 23 κιλά; Και κυρίως το να αποχαιρετήσω όλους τους δικούς μου ανθρώπους, πρέπει να το ομολογήσω ότι ήταν αρκετά δύσκολο. Κυρίως δε, όταν τη μέρα που φεύγεις, λαμβάνεις τις ιατρικές εξετάσεις και ανακαλύπτεις ότι ναι, όντως έχεις μονοπυρήνωση. Μέχρι τότε, δεν είχα φύγει από τη Γαλλία, παρά μόνο για διακοπές˙ το να αφήσω τη χώρα μου ήταν κάτι καινούριο για μένα. Φτάνοντας στην Αθήνα μες στη βροχή, σκεφτόμουν ότι η Βρετάνη με ακολουθούσε, και μετά από λίγη ξεκούραση και άνεση που μου παρείχε η νέα μου φίλη Πολίν, η περιπέτειά μου μόλις ξεκινούσε. Δύσκολο να προσαρμοστώ σε μια καθημερινότητα όπου ακόμα και το να διαβάσω τις πινακίδες απαιτεί προσπάθεια, αλλά με τη θέληση και την ευκολία που είχα να ζητήσω βοήθεια, να δημιουργήσω μία ανθρώπινη επαφή, όλα γίνονται δυνατά.

Από τότε που ήρθα δεν έχασα καθόλου χρόνο. Κάθε Σαββατοκύριακο ανακάλυπτα ένα καινούριο μέρος, κάθε εβδομάδα γνώριζα νέα πρόσωπα. Στο ταξίδι μου έχω συναντήσει Έλληνες μόνο ζεστούς και φιλόξενους.

        Οι παραλίες της νότιας Αττικής, το Σούνιο και ο ναός  του Ποσειδώνα, η Αθήνα φυσικά, της οποίας τα παγκοσμίου φήμης μνημεία δε χρειάζεται καν να αναφέρουμε, το Αγκίστρι που το γύρισα, με κόπο βέβαια, με ποδήλατο. Επίδαυρος, Μυκήνες και Ναύπλιο, η λίμνη της Βουλιαγμένης, ένας αγώνας όλο φανατισμό Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός στο γήπεδο του Πειραιά, η Σαντορίνη, ίσως ένα από τα ομορφότερα μέρη του πλανήτη, ψώνια στα παλαιοπωλεία στο Μοναστηράκι, καφές στα σκαλάκια της Πλάκας, εκδηλώσεις για την εθνική εορτή και διαδηλώσεις για την 17 Νοέμβρη, τα Μετέωρα με τα καταπληκτικά μοναστήρια, η Θεσσαλονίκη, μια πόλη που άνετα θα ζούσα αν κάποτε ξαναρχόμουν στην Ελλάδα, επίσκεψη στη Βουλή στο Σύνταγμα, η Μύκονος το χειμώνα που ξαναβρίσκει την κυκλαδίτικη γοητεία της μακριά από τα έξαλλα πάρτι που βρίσκει κανείς εκεί το καλοκαίρι.

           Ταυτόχρονα με αυτούς τους υπέροχους τόπους, ανακάλυψα και εξαιρετικούς ανθρώπους. Αυτοί οι άνθρωποι, Έλληνες ή Ευρωπαίοι μου έμαθαν λέξεις ή και βρισιές ο καθένας από τη γλώσσα του, μοιράστηκαν μαζί μου τις σκέψεις τους για θέματα που αφορούν την επικαιρότητα των δύο χωρών καθώς και τη νοσταλγία για την πατρίδα τους και άλλες φορές πάλι τον ενθουσιασμό τους που βρίσκονται μακριά από αυτή … Αντλώ από αυτό έναν αναμφισβήτητο πνευματικό πλούτο, ένα άνοιγμα στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Πολλοί είναι αυτοί που επικρίνουν την Ευρωπαϊκή Ένωση για τα μέτρα λιτότητας, την οικονομική ασφυξία που επιφέρει στις εθνικές οικονομίες, κ.λπ. Πιστεύω, ωστόσο, ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε την ουσία: πάνω απ’ όλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιτρέπει την ένωση των λαών και την επαφή μεταξύ τους. Το πρόγραμμα Erasmus είναι το νούμερο ένα παράδειγμα. Δεν είναι και τόσο εύκολο να αισθανθεί κανείς χαμένος και μόνος σε έναν κόσμο που είναι πια γι’ αυτόν καθημερινότητα. Όμως ένα τέτοιο ταξίδι είναι μία μικρή περιπέτεια για μία φοιτητριούλα σαν εμένα. Θα σας ενθάρρυνα ανεπιφύλακτα να το κάνετε, αν σας δοθεί η ευκαιρία.

         Φύγετε όπου μπορείτε, όπου σας αρέσει, μη δίνετε σημασία στην ομιλούμενη γλώσσα ή σε αυτά που ακούγονται. Αυτά δεν είναι ποτέ καλοί σύμβουλοι, μόνο η εμπειρία σας έχει σημασία. Εάν είχα ακούσει μόνο τα μέσα ενημέρωσης ή ενίοτε ακόμα και τους ίδιους τους Έλληνες, αν είχα μείνει με τις προκαταλήψεις που έχουν κολλήσει στην Ελλάδα δε θα μπορούσα να αντιληφθώ το μέγεθος της οικονομικής κρίσης, των κοινωνικών εντάσεων, της αστυνομικής βίας… Αλλά ούτε θα είχα ανακαλύψει την πολυτάραχη ιστορία του 19ου και 20ού αιώνα στην Ελλάδα, τη σύσταση αυτού του έθνους, αν και χιλιετούς, τα θέματα με τα σύνορά, τη γλώσσα, την πρόσφατη μετανάστευση, τη συχνά δύσκολη ισορροπία ανάμεσα στη δημοκρατία και στον ολοκληρωτισμό, τον ηθικό και θρησκευτικό συντηρητισμό.

         Διάλεξα την όμορφη χώρα με τη λογική ότι ήθελα να φύγω από τη γαλλο-γαλλική καθημερινότητά μου για ένα διάστημα. Συγκρίνω την κουλτούρα μου με αυτήν της Ευρώπης και είναι για μένα ένα κέρδος, πρώτα απ’ όλα σε πολιτισμικό επίπεδο αλλά επίσης και σε όλους τους προβληματισμούς που παρακολουθεί κανείς μέρα με τη μέρα στην επικαιρότητα. Το να ζεις στο εξωτερικό είναι ένα άνοιγμα στο άγνωστο, ανακαλύπτεις κάθε μέρα νέα πράγματα, είτε είναι πράγματα πιο παραδοσιακά όπως η γαστρονομία ή ο τρόπος που χαιρετάμε (ναι, αγαπητοί Γάλλοι, δεν φιλάει όλος ο κόσμος τρεις φορές) ή ακόμα και για πράγματα πιο επίσημα: ο πανεπιστημιακός κόσμος μιας άλλης χώρας, η διοίκηση, η θέση των σπουδαστών κ.λπ.

         Είμαι χαρούμενη που έκανα το βήμα, ακόμα κι αν είναι για έξι μήνες που όπως αποδεικνύεται περνούν με απίστευτη ταχύτητα, γιατί πιστεύω ότι θα βγω πιο δυνατή μετά από αυτή την εμπειρία και ελπίζω να διατηρήσω αυτή την υπέροχη σχέση που κατάφερα να χτίσω με αυτή τη χώρα, όπως το έλεγε η Μελίνα Μερκούρη (συνέντευξη στις 17 Ιουλίου 1967) «η ελεύθερη και όμορφη Ελλάδα που αγαπώ».

 

Mathilde Fillâtre   13/1/15

Μετάφραση Αναστασία Σωφρονιάδη (Φοιτήτρια στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών)

Επιμέλεια μετάφρασης Μαβίνα Πανταζάρα (Διδάσκουσα στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών)

     « Ειμαι η Ματθιλδη, απο την Γαλλια. Μενω στιν ελλαδα από τον Σεπτέμβριο. Ειμαι εκοσι ενουν χρονος. Ειμαι ν εραςμους φιτιτρια στου Πανεπιστιμιο Αθινον. Σπουδαζω ιστορια. Εγο δυο μικρος αδερφοι : ος Θομας και ος Τιτουαν. Ν μαμα μου τιν λενε Μαρια και ο μπαμπα μου ειναι ο Υνον. Εγο ο φιλος επισης : τον λενε Ιυλιαν. Μενει στιν Γαλλια. Μου αρέσει η Ακρόπολη και ν Σαντορίνη, και ν Θεσσαλονίκη ... »

 

     Voici ce que je suis capable de dire en grec jusqu'ici. Cela suffit au moins à engager la conversation avec les Grecs, avant de pouvoir lâcher ma phrase fétiche : « Μιλάτε αγγλικά ; », ce qui permet je l'avoue, une compréhension plus aisée pour moi par la suite ...

 

     Quand j'ai choisi de venir étudier ici pour six mois, je ne m'imaginais pas encore à quel point j'allais m'attacher à ce pays magnifique. Tout le monde a en tête les cartes postales qu'on en reçoit d'amis en visite touristique ; désormais, j'en ai des souvenirs personnels forts et indélébiles. Ma ville (Saint Malo, Bretagne) en France a une devise : "Malouine d'abord, Bretonne ensuite, Française s'il en reste !" Maintenant, il faudrait que j'y intègre Athénienne. De cœur, tout du moins.

 

     La première étape à ce voyage ne fut pas facile : comment condenser tous mes vêtements fétiches en une seule valise de 23 kilos ? Mais surtout, dire au revoir à tous mes proches fut, il faut bien l'avouer, assez difficile. Surtout quand on part le jour où l'on reçoit ses analyses médicales, et que l'on découvre que oui oui, on a bien la mononucléose … Je n'avais jusqu'ici quitté la France que pour des vacances, à court terme, l'expatriation était une chose totalement nouvelle pour moi. Arrivée à Athènes sous la pluie, à croire que la Bretagne me poursuivait; et avec un peu de repos et de réconfort apporté par ma nouvelle amie Pauline, mon aventure commençait. Difficile de se repérer dans un quotidien où même lire des panneaux d'affichage demande un effort; mais avec la volonté et l'aisance d'aller demander à l'autre, de créer ce contact humain, tout devient possible.

 

     Depuis, on peut dire que je n'ai pas chômé. Chaque week-end, un endroit à découvrir, et chaque semaine, de nouveaux visages à rencontrer. Je n'ai rencontré que des Grecs tout à fait chaleureux et accueillants pendant mon voyage.

     Les plages de l'Attique sud ; Sounion et son temple de Poséidon ; Athènes bien sûr, dont on a plus besoin de présenter les monuments mondialement connus ; Agistri parcourue, avec peine, certes, en vélo ; Epidaure, Mycènes et Nauplie ; le lac Vouliagmeni ; un match Olympiacos – Panapiniakos suivi avec ferveur au stade du Pirée ; Santorin, probablement l'un des plus beaux endroits sur cette planète ; le shopping dans les magasins d'antiquité à Monastiraki ; un café sur un des escaliers de la Plaka ; les manifestations du jour national et du 17 novembre ; les Météores, leurs monastères incroyables ; Thessalonique, ville où je choisirais probablement de vivre si je devais revenir en Grèce ; la visite du Parlement à Syntagma ; Mykonos en hiver, qui retrouve son charme cycladien en dehors des fêtes délirantes qu'on y trouve en été …

 

     J'ai découvert, en même temps que ces lieux somptueux, des personnes exceptionnelles. Grecques ou européennes, ces personnes m'ont appris des mots vulgaires ou non de leurs langues respectives, m'ont résumé leur pensée sur des sujets d'actualité concernant nos deux pays; ont partagé leur mal du pays avec moi, et parfois au contraire leur enthousiasme d'être expatriées … Et j'en retire une richesse intellectuelle certaine, une ouverture au monde européen. Beaucoup décrient l'Union européenne pour ses mesures d'austérité, l'asphyxie qu'elle apporte aux économies nationales etc … Je pense néanmoins qu'il ne faut pas en oublier l'essence : elle permet avant tout de relier les peuples, de les faire se rencontrer. Erasmus en est l'exemple premier. Ce n'est pas toujours facile de se sentir si perdue et seule dans un monde qui est pourtant devenu quotidien ; mais c'est ça, le dépaysement, une « petite aventure » pour une « petite étudiante » que je ne pourrai que vous encourager à faire si vous en avez l'occasion.

     Partez où vous pouvez, comme vous en avez envie, ne donnez pas d'importance à la langue parlée ou aux « on dit ». « On » n'est jamais de bon conseil, seule votre expérience comptera. Si j'avais écouté seulement les médias, ou même les Grecs, parfois; si je m'étais cantonnée aux a priori attachés à la Grèce, je n'aurais pas pu juger par moi-même de l'ampleur de la crise économique, des tensions sociales, des violences policières … Mais je n'aurais pas non plus découvert l'histoire trépidante des XIX et XXème siècles grecs, la construction de cette nation pourtant millénaire, ses problématiques de territoire, de langue, d'immigration récente, d'équilibre difficile souvent, entre démocratie et totalitarisme, de conservatisme moral et religieux.

     J'ai choisi le bon pays, dans le sens où je voulais sortir de mon quotidien franco français, pour un temps. Confronter ma culture à celle de l'Europe, et c'est un pari gagné pour moi, au niveau culturel d'abord, mais aussi dans toutes les problématiques que l'on peut suivre jour après jour dans l'actualité. Vivre à l'étranger c'est s'ouvrir à l'inconnu, découvrir tous les jours des choses nouvelles - que ce soit des choses traditionnelles comme la gastronomie ou la façon de se dire bonjour (oui chers Français, tout le monde ne fait pas la bise trois fois !) ou bien des choses plus officielles : le monde universitaire dans un pays autre, l'administration, le statut d'étudiant etc.

     Je suis heureuse d'avoir franchi le pas, même pour six petits mois qui se révèlent passer à une vitesse totalement folle ; car je pense que j'aurai grandi et serai sortie un peu plus forte de cette expérience, et j'espère conserver ce rapport superbe que j'ai réussi à construire avec ce pays, comme le disait Mélina Mercouri (interview du 17 juillet 1967) : « La Grèce libre et belle que j'aime. »

 

Écrit par Mathilde Fillâtre  13/1/15

Traduit par Anastasia Sofroniadi (étudiante au Département de Langue et Littérature françaises de l’Université d’Athènes)

Relecture de traduction : Mavina Pantazara (Enseignante au Département de Langue et Littérature françaises de l’Université d’Athènes)