Maîtriser une langue, actualité bilingue

Maîtriser une langue

Ce titre, ironique mais sans sévérité aucune, répond à la nécessité, pour moi, de m’ingérer, de m’immiscer dans une question d’ordre linguistique, qui touche chacun d’entre nous, à des degrés divers.

Dans votre cercle amical, familial, professionnel, vous avez probablement remarqué la tendance de chaque individu à s’exprimer d’une façon particulière, à utiliser un ton, des intonations et pour finir un vocabulaire qui lui est propre. C’est la différence entre la langue et la locution. L’ironie du titre tient à la capacité de faire des usages distincts d’une langue, qui par ailleurs existe en tant que telle. Ce qui suit veut montrer que, sans aucun doute possible, en dépit du fait que toutes les langues aient été inventées par des hommes pour des hommes, personne n’est jamais capable de connaître une langue dans son exhaustivité, parce qu’une telle exhaustivité n’existe pas. Cet outil de communication évolue constamment, ce à quoi concourent de façon considérable la technologie mais aussi le besoin de s’exprimer. Pour le dire simplement, nous faisons tous de la langue un usage général quand, par exemple, nous demandons des nouvelles d’un ami au cours d’un échange téléphonique. Nous faisons clairement un usage particulier de la langue en lien avec notre profession. Et pensez un peu au lexique et à l’usage ciblé que vous faites de la langue quand vous entrez dans un garage pour faire réparer la panne de votre voiture. Je ne crois pas que l’on utilise chaque jour ce genre de termes, à la différence de phrases comme « Qu’est-ce qu’on mange aujourd’hui ? », lesquelles répondent et correspondent à notre quotidien.

Le fait de parler parfaitement une langue, c'est-à-dire sans faire de fautes, n’implique pas que l’on soit capable de la maîtriser totalement. Ne tombons pourtant pas dans l’autre extrême, à savoir : ne nous contentons pas du lexique pauvret et chétif de la langue communément partagée qui frôle l’indigence linguistique. Plus notre vocabulaire est réduit dans la vie quotidienne, plus notre carence linguistique s’élargit. Si je peux me permettre un conseil, puisqu’aucun d’entre nous ne pourra jamais atteindre à une connaissance achevée de la langue, ce serait de faire au moins l’essai d’utiliser un large spectre linguistique et non quelques piétailles, pour notre plus grand profit.

Écrit par Haris I. Marathakis 8/8/2015

Traduit par Joëlle Cantin

Κατέχω μια γλώσσα

Με αυτόν τον επιεικώς ειρωνικό τίτλο ένιωσα την ανάγκη να υπεισέλθω και να εμπλακώ σε ένα γλωσσικό ζήτημα, το οποίο απασχολεί κάποιους περισσότερο και άλλους λιγότερο. Σε φιλικούς, συγγενικούς ή επαγγελματικούς κύκλους πιθανόν να έχετε παρατηρήσει την τάση μερικών ατόμων να εκφράζονται με συγκεκριμένο ύφος, τόνο, χροιά και τελικά λεξιλόγιο. Αυτή είναι και η διαφορά μεταξύ γλώσσας και γλωσσικότητας. Το ειρωνικό της επικεφαλίδας θίγει την ικανότητα διαχείρισης μιας γλώσσας και την ίδια την γλωσσική ύπαρξη. Αναμφίβολα θα καταλήξω παρακάτω στο συμπέρασμα πως παρόλο που η οιαδήποτε γλώσσα δημιουργήθηκε από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο, ουσιαστικά ουδείς ποτέ δεν θα βρίσκεται σε θέση ούτε θα έχει την δυνατότητα να γνωρίζει μια γλώσσα στην πληρότητά της, ακριβώς λόγω του ότι πληρότητα δεν θα υπάρξει πρακτικά ποτέ. Το συγκεκριμένο μέσο επικοινωνίας εξελίσσεται συνεχώς και σε αυτό συνέβαλε σε τεράστιο βαθμό η τεχνολογία αλλά και η ανάγκη έκφρασης. Με απλά λόγια όλοι κάνουμε μια γενική χρήση της γλώσσας όταν παραδείγματος χάριν ρωτάμε τα νέα ενός φίλου κατά τη διάρκεια ή την έναρξη μιας τηλεφωνικής συνομιλίας. Σαφώς κάνουμε όλοι και μια ειδική χρήση της γλώσσας αναλόγως για παράδειγμα το επάγγελμα του καθενός. Θυμηθείτε την ορολογία και την στοχευόμενη γλωσσική χρήση όταν εισέρχεστε σε ένα συνεργείο αυτοκινήτων για να επιδιορθώσετε μια βλάβη του οχήματος σας. Δεν θεωρώ πως τέτοιους όρους χρησιμοποιούμε καθημερινά όλοι μας, εν αντιθέσει με φράσεις του τύπου: “Τι θα φάμε σήμερα;” οι οποίες εναπόκεινται και αντιστοιχούν στην καθημερινή μας ζωή. Το ότι μιλάει κανείς μια γλώσσα άπταιστα δηλαδή μη λαθεμένα, δεν συμβαδίζει με το ότι είναι ικανός να την κατέχει πλήρως. Μην φθάνουμε παρά ταύτα και στο άλλο άκρο, δηλαδή στην ισχνή και πενιχρή γλωσσική έκφραση την κοινώς λεγόμενη γλωσσική πενία. Όσο μικρότερο είναι το λεξιλόγιο το οποίο χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή, τόσο μεγαλύτερη η γλωσσική μας ανεπάρκεια. Θα συμβούλευα λοιπόν πως αφού ποτέ κανένας δεν είναι δυνατόν να γνωρίζει μια γλώσσα στο έπακρον, τουλάχιστον θα ήταν δόκιμο να χρησιμοποιούμε ένα ευρύ γλωσσικό φάσμα και όχι ψήγμα προς δικό μας πάντα διανοητικό όφελος.

Χάρης Ι. Μαραθάκης 8/8/2015