Rencontre avec l’artiste urbain Stathis Tsavalias

 

Si l’on passe par hasard à côté de l’un de ses graffitis, signé Insane 51, on ne peut faire autrement que de s’arrêter, on est comme hypnotisé et l’on se demande si ce que l’on voit, c’est un dessin ou une photo. C’est ainsi que je l’ai découvert moi aussi. J’ai rencontré Stathis Tsavalias à la fin du mois de juillet et bien qu’un peu de temps ait passé depuis, c’est comme si je l’avais vu hier. Le rendez-vous était à Monastiraki, d’où, bien sûr,  nous avions vue sur l’Acropole. Il a vingt-trois ans, il déborde d’une énergie positive, il est ouvert, talentueux, inscrit en deuxième année à l’école des Beaux-arts, actif, sportif, il incarne la joie de vivre et le refus de la Grèce d’aujourd’hui.

 

A.B. : Est-ce que tu veux bien nous parler un peu de toi, de ton rapport avec l’art et de la façon dont tu as commencé à faire des graffitis?

S.T. : Ce contact s’est fait par hasard. Quand j’étais au collège, il y avait un jeu sur Playstation qui était sorti, dans lequel tu dois t’imaginer être un graffeur dans une ville d’Amérique. C’est ce qui a fait que j’ai commencé à faire des graffitis avec l’un de mes amis. Ensuite, j’ai décidé de faire un lycée technique, pour suivre une spécialisation en électronique, mais finalement j’ai changé d’avis et j’ai choisi le graphisme. J’ai commencé le dessin linéaire et libre, comme tu peux imaginer, j’ai tout réussi. J’aimais surtout le dessin libre et j’ai commencé une école d’art  privée. A mesure que j’avançais dans les Beaux-arts, le style de mes graffitis a changé. L’essentiel dans tout ça, c’est la persévérance, la constance et un travail d’arrache-pied. Quand j’étais petit, tout l’argent que j’avais, et j’en avais peu, partait en spray.

AB. : Est-ce que tes parents t’ont aidé?

S.T. : Ils m’ont aidé autant qu’ils ont pu, avec toujours l’angoisse que je ne trouve pas de travail et que mon avenir serait incertain. Par la suite, j’ai commencé quelques travaux, d’abord des magasins et des maisons de copains. Ensuite, ça s’est développé, je suis rentré dans un groupe et l’on a fait ensemble différents travaux et aujourd’hui, j’ai déjà fait à peu près 200 magasins. Maintenant, je peux dire qu’ils sont fiers de moi et qu’ils sont contents pour moi.

A.B. : La signature Insane, d’où vient-elle?

S.T. : J’aimais beaucoup un dessin animé un peu déjanté, qui portait ce nom et les lettres me plaisaient énormément parce qu’à l’époque, je faisais des tags. Le 51 est venu plus tard, il ne désigne rien de particulier, pour moi, il a quelque chose de symbolique.

A.B. : Tu es un exemple caractéristique de la génération numérique, d’après ce que tu m’as dit jusqu’à présent, ce qui te stimule vient du monde numérique.

S. T. : Tu dis ça à propos de la playstation et du dessin animé qui m’a donné l’idée de ma signature ? C’est vrai.

A.B. : Tu comptes rester dans les graffitis ou tu n’as pas de projets arrêtés?

S.T. : Je laisse venir. J’ai des objectifs mais je ne me limite pas. J’avance empiriquement jusqu’à ce que je trouve quelque chose qui exprimera totalement ce que je suis, ce qui peut aussi ne jamais arriver, mais ça ne fait rien. Cette « quête » me plaît beaucoup et je n’aime pas la stagnation..

A.B. : Il y a des artistes urbains que tu admires et que tu considères comme des influences personnelles?

S.T. : Bien sûr, il y en a qui sont même des influences déterminantes pour moi, surtout ceux [les artistes] qui font des graffitis, des graffitis traditionnels, des lettres, etc…mais aussi du street art qui ont plus des messages sociétaux, il s’agit surtout de dessinateurs, qui travaillent avec d’autres moyens que les sprays

A.B. : Tes graffitis ne suggèrent rien de politique ou de sociétal.

S.T. : Je ne le fais pas parce que je crois que je n’ai pas l’expérience qu’il faut..

A.B. : Ne t’inquiète pas, la Grèce va t’aider à acquérir une telle expérience. D’ailleurs, c’est dans des époques de crise comme la nôtre, que l’art, spécialement le street art, s’épanouissent.

S.T. : C’est vrai, la Grèce a donné naissance à plein d’artistes urbains. Il me semble que si on a quelque chose à dire, rien n’est plus  beau que de le reproduire sur un mur d’Athènes. Moi, pour l’instant, je ne crois pas que j’ai quoique ce soit à dire dont je sois sûr au point d’en faire une œuvre murale singulière. Mais les images des artistes engagés m’intéressent.

A.B. : Qui sont les artistes que tu admires, ici?

S.T. : L’un de ceux que j’aime le plus, c’est WD (Wildrawing), qui est un véritable artiste urbain, dont on voit les œuvres partout dans Athènes et qui ont un message. Et INO me plaît aussi beaucoup, qui fait également des œuvres engagées.

A.B. : Et qu’est ce que tu penses de Banksy?

S. T. : C’est peut-être le plus connu au monde des artistes urbains et il fait vraiment des choses impressionnantes.

A.B. : Certaines de ses œuvres sont exposées dans des musées. Est-ce que tu es d’accord avec ça ou et-ce que tu considères que le streetart n’a de sens que dans la rue?

S.T. : Je crois qu’il doit rester dans la rue, les miennes [mes œuvres], je préférerais qu’elles y restent. Essentiellement parce qu’elles sont limitées dans le temps, elles durent tant qu’on les conserve et inéluctablement, elles se perdent. C’est ça la magie du street art.

A.B. : Ça ne te dérange pas que tes œuvres disparaissent avec le temps?

S.T. : Non, pour moi, ce qui a du sens, c’est que mes œuvres aient un impact sur celui qui passe à côté d’elles et qui les voit, surtout si elles portent un beau message. Je suis également fasciné par l’inquiétude que suscite leur ampleur. J’aime bien  m’asseoir quelque part pas très loin et observer les réactions des gens quand ils les voient, sans savoir qui les a faites. Ca ne m’intéresse pas de peindre un tableau pour qu’il aille dans un musée ou pour le vendre et en tirer de l’argent.

A.B. : On peut vivre de ce travail?

S.T. : Oui, on peut si on le gère bien.

A.B. : Tu pourrais vivre à l’étranger?

S.T. : Pour l’instant, je n’y pense pas. Mais je voyage beaucoup, soit pour des festivals, soit pour des escalades.

A.B. : Tu fais aussi de l’escalade?

S.T. : En amateur,  ça me plaît énormément.

A.B. : Tu travailles généralement tout seul?

S.T. : En général, oui. Pour un festival, on travaille toujours en collaboration, ou sur des thématiques communes. C’est d’ailleurs leur sens, de connaître de nouveaux artistes, de rentrer en contact avec de nouvelles idées, d’avoir des échanges à tous les niveaux.

A.B. : Il y a des festivals en Grèce?

S.T. : Dans beaucoup de villes. Je suis allé plein de fois à Kavala. A Drama, il y a un des plus grands festivals de Grèce.

A.B. : Tes sujets, tu les choisis au hasard?

S.T. : Oui. J’ai remarqué, naturellement, qu’à mesure que je grandis et que j’ai plus d’expérience, mes thématiques changent et sont influencées par ce que je vis. Par exemple, j’aime beaucoup les animaux et au festival de Naoussa, qui aura lieu dans un mois, ce sera mon sujet, les animaux et en particulier les chiens et l’amour qu’ils donnent.

A. B. : Est-ce que tu peux nous dire quelques mots sur l’école des Beaux-arts?

S.T. : Avant toute chose, il faut que je dise que j’ai dû passer 4 fois les examens avant d’y arriver, ce qui est considéré comme normal, étant donné que sur les 600 personnes qui se présentent chaque année, seuls 80 ou 100 réussissent. Les examens sont très pointus et très difficiles.

A.B. : Est-ce que tu penses que l’école t’aide ?

S.T. : L’école des Beaux-Arts aide les étudiants à acquérir une formation générale sur la théorie, à s’essayer à beaucoup d’arts et de techniques spécialisés, et à travers ça, à trouver sa route. Les enseignants et le reste des étudiants avec lesquels tu échanges, c’est le plus important de ce qui s’y passe, c’est pour ça que certains pensent que plus on reste longtemps à l’école, mieux c’est.

A.B. : En quoi tu crois que ça ne t’aide pas?

S.T. : Ça ne t’apprend pas à vendre ton travail. Ce serait bien qu’il y ait un cours particulier là-dessus puisque finalement, c’est quelque chose qui est nécessaire pour l’artiste.

A.B. : Ça t’intéresserait de faire des tatouages vu la demande qu’il semble y avoir ces dernières années?

S.T. : J’en ai fait par le passé et ça me plaît mais ça me prendrait tout le temps que je consacre aux graffitis et ça, je ne veux pas.

A.B. : A ton âge, c’est vraiment impressionnant ce que tu as fait et le fait que tu aies pris le risque de vivre de ton art, dans un pays qui n’aide pas beaucoup ses citoyens en ce moment, et finalement tu parviens à vivre de ce qui te plaît.

S.T. : Dans mon travail, il faut tout faire, les relations publiques, la partie créative, l’organisation et vraiment, ce n’est pas facile mais c’est ce que j’aime, je le fais avec bonheur et je crois que j’ai été chanceux dans mes collaborations.

A.B. : C’est certain que tu as eu de la chance, surtout parce que tu as déjà trouvé ce que tu aimes faire et que ce que tu veux, c’est progresser. Je te souhaite de vivre tout ce qui t’intéresse.

S.T. : Ce que je cherche à faire, c’est à progresser, dans le but d’avoir ce qui est nécessaire pour vivre et non pas pour devenir grand ou célèbre, ou gagner beaucoup d’argent avec ça, et je verrai où ça me conduira.

A.B. : Je te remercie beaucoup.

S.T. : Et moi aussi.

 

Propos recueillis par Katerina Siani   26/11/2015

Traduite par Joëlle Cantin

Συνάντηση με τον street artist, Στάθη Τσαβαλιά

 

Αν κατά τύχη περάσεις δίπλα από κάποιο γράφιτί του, με υπογραφή Insane51, δεν μπορεί παρά να σταματήσεις, σε μαγνητίζει και απορείς αν βλέπεις ζωγραφιά ή φωτογραφία. Κάπως έτσι τον ανακάλυψα κι εγώ. Συνάντησα τον Στάθη Τσαβαλιά τέλη Ιουλίου και αν και έχει περάσει καιρός από τότε είναι σα να τον είδα χθες. Συναντηθήκαμε στο Μοναστηράκι και τα είπαμε με θέα την Ακρόπολη, φυσικά. Ο Στάθης είναι 23, γεμάτος θετική ενέργεια, ανοιχτός, ταλαντούχος, στο δεύτερο έτος της σχολής Καλών Τεχνών, δραστήριος, αθλητικός, αντιπροσωπεύει τη χαρά της ζωής, κάτι σαν το αρνητικό της Ελλάδας του σήμερα…

 

A.B. : Θα μας πεις λίγα λόγια για σένα, για τη σχέση σου με την τέχνη και για το πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με το γκράφιτι;

Σ.Τ. :  Η επαφή μου με το γκράφιτι έγινε τυχαία. Όταν ήμουν στο γυμνάσιο, είχε βγει ένα παιχνίδι στο playstation στο οποίο υποτίθεται ότι ήσουν ένας graffitiwriterσε μία πόλη της Αμερικής. Με αφορμή αυτό ξεκίνησα να κάνω γκράφιτι με έναν φίλο μου. Έπειτα, αποφάσισα να πάω σε τεχνικό λύκειο, με σκοπό να ακολουθήσω ειδίκευση ηλεκτρολόγου, αλλά τελικά άλλαξα γνώμη και επέλεξα γραφιστική. Ξεκίνησα γραμμικό και ελεύθερο σχέδιο, όπως φαντάζεσαι, τα πέρασα όλα. Μου άρεσε περισσότερο το ελεύθερο και ξεκίνησα φροντιστήριο για την Καλών Τεχνών. Όσο πήγαινα προς την Καλών Τεχνών τόσο άλλαζε και το στυλ μου στο γκράφιτι. Το βασικό σε όλο αυτό είναι η επιμονή, η υπομονή και η σκληρή δουλειά. Όσα λεφτά είχα μικρός, που δεν είχα και πολλά, τα έδινα όλα σε σπρέι.

A.B. : Οι γονείς σου σε βοήθησαν;

Σ.Τ. :  Με βοήθησαν όσο μπορούσαν, αν και πάντα προβάλλοντας το άγχος ότι δεν θα έβρισκα δουλειά και ότι θα είχα ένα αβέβαιο μέλλον. Στην πορεία, όμως, άρχισα να κάνω κάποιες δουλειές, ξεκινώντας από μαγαζιά και σπίτια φίλων. Μετά αυτό εξελίχθηκε, μπήκα σε ομάδες που αναλαμβάναμε μαζί δουλειές και τώρα πια έχω ήδη κάνει περίπου 200 μαγαζιά. Τώρα, μπορώ να πω, ότι είναι περήφανοι και χαίρονται για μένα.

A.B. : Η υπογραφή Insane51 πώς προέκυψε;

Σ.Τ. : Μου άρεσε ένα καρτούν με αυτό το όνομα, που ήταν λίγο παλαβό και μου άρεσαν πολύ τα γράμματα γιατί τότε έκανα ταγκ (tag). Το 51 προέκυψε αργότερα , και χωρίς να είναι κάτι ιδιαίτερο, για έμενα έχει κάποιους συμβολισμούς.

A.B. : Είσαι χαρακτηριστικό δείγμα της ψηφιακής γενιάς, από όσα μου είπες μέχρι τώρα, τα ερεθίσματα σου σχετίζονται με τον ψηφιακό κόσμο.

Σ.Τ. :  Αναφέρεσαι στο playstation και στο καρτούν που μου έδωσε την ιδέα για την υπογραφή μου; Έτσι είναι!

A.B. : Έχεις σκοπό να μείνεις στο γκράφιτι ή αφήνεσαι και όπου σε πάει;

Σ.Τ. :  Το αφήνω και όπου με βγάλει. Έχω στόχους αλλά δεν περιορίζομαι. Κινούμαι καθαρά πειραματικά μέχρι να βρω κάτι που με εκφράζει απόλυτα, που μπορεί να μην έρθει και ποτέ, αλλά δεν με πειράζει. Όλο αυτό το ψάξιμο μου αρέσει πάρα πολύ, δεν μου αρέσει καθόλου να είμαι στάσιμος.

A.B. : Υπάρχουν καλλιτέχνες street art που θαυμάζεις και θεωρείς επιρροές σου;

Σ.Τ. : Φυσικά και υπάρχουν και είναι οι κυριότερες επιρροές μου, κυρίως από την γκραφίτι σκηνή που είναι πιο παραδοσιακό γκράφιτι, γράμματα κτλ. αλλά και από την street art σκηνή που έχει περισσότερο κοινωνικά μηνύματα και πρόκειται κυρίως για ζωγράφους, που ασχολούνται και με άλλα μέσα εκτός από το σπρέι.

A.B. : Τα δικά σου γκράφιτι δεν φαίνονται να έχουν πολιτικοκοινωνικές προεκτάσεις.

Σ.Τ. :  Δεν έχω ασχοληθεί με αυτό, επειδή πιστεύω ότι δεν έχω τις εμπειρίες που απαιτούνται.

A.B. : Μην ανησυχείς, θα σε βοηθήσει η Ελλάδα να αποκτήσεις τέτοιες εμπειρίες. Άλλωστε σε εποχές κρίσης, όπως η δική μας, η τέχνη, ιδιαίτερα η street art γνωρίζει άνθηση.

Σ.Τ. :  Αυτό είναι αλήθεια, η Ελλάδα έχει γεννήσει πολλούς street artists. Θεωρώ ότι αν έχεις να πεις κάτι, τι ωραιότερο από το να το αποτυπώσεις σε έναν τοίχο στην Αθήνα. Εγώ, προς το παρόν, δεν θεωρώ ότι έχω να πω κάτι για το οποίο είμαι σίγουρος ώστε να κάνω μία ιδιαίτερη τοιχογραφία. Ωστόσο, η εικόνα του στρατευμένου καλλιτέχνη με ενδιαφέρει.

A.B. : Ποιους έλληνες καλλιτέχνες θαυμάζεις σε αυτόν τον χώρο;

Σ.Τ. : Ένας από τους αγαπημένους μου είναι ο WD (wilddrawing), ο οποίος είναι καθαρά streetartist, τα έργα του είναι  παντού στην Αθήνα και έχουν κοινωνικά μηνύματα. Και ο INO μου αρέσει πολύ, που επίσης κάνει έργα με κοινωνικά μηνύματα.

A.B. : Η άποψή σου για τον Μπάγκσι;

Σ.Τ. : Είναι ίσως ο πιο γνωστός street artistστον κόσμο με πραγματικά εντυπωσιακό έργο.

A.B. : Κάποια από τα έργα του εκτίθενται σε μουσεία. Συμφωνείς με αυτό ή η street art έχει αξία μόνο στον δρόμο;

Σ.Τ. : Εγώ πιστεύω ότι πρέπει να μένει στον δρόμο, τα δικά μου θα ήθελα να μείνουν εκεί. Ο βασικός λόγος είναι ότι έχουν περιορισμένο χρόνο ζωής, όσο και να τα συντηρήσεις αναπόφευκτα θα φθαρούν. Αυτό είναι και η μαγεία της street art.

A.B. : Δεν σε πειράζει που η τέχνη σου χάνεται στον χρόνο;

Σ.Τ. : Όχι, για μένα έχει σημασία πώς θα επηρεάσει το έργο μου αυτόν που θα περάσει δίπλα του και θα το δει, ιδιαίτερα αν έχει ένα ωραίο μήνυμα. Με συναρπάζει επίσης το δέος που τους προκαλεί το μέγεθος. Συνήθως κάθομαι κάπου εκεί κοντά και παρατηρώ τις αντιδράσεις του κόσμου όταν βλέπει ένα από τα έργα μου, χωρίς να ξέρουν ποιος το έχει κάνει. Δεν με ενδιαφέρει να κάνω έναν πίνακα και να μπει σε ένα μουσείο ή να τον πουλήσω για να βγάλω κάποια χρήματα.

A.B. : Μπορείς να ζήσεις από αυτήν τη δουλειά;

Σ.Τ. : Ναι, μπορείς, αν το χειριστείς σωστά.

A.B. : Θα ζούσες στο εξωτερικό;

Σ.Τ. : Προς το παρόν δεν το σκέφτομαι. Ωστόσο ταξιδεύω συνέχεια είτε για κάποιο φεστιβάλ, είτε για αναρρίχηση.

A.B. : Ασχολείσαι με την αναρρίχηση;

Σ.Τ. : Ερασιτεχνικά, μου αρέσει πάρα πολύ.

A.B. : Δουλεύεις συνήθως μόνος σου;

Σ.Τ. : Συνήθως ναι. Στα φεστιβάλ βέβαια δουλεύεις πάντα συνεργατικά, ή με κοινή θεματική. Άλλωστε αυτό είναι και το νόημα τους, να γνωρίσεις νέους καλλιτέχνες, να έρθεις σε επαφή με νέες ιδέες, να γίνει ανταλλαγή σε όλα τα επίπεδα.

A.B. : Υπάρχουν φεστιβάλ στην Ελλάδα;

Σ.Τ. : Σε πάρα πολλές πόλεις. Στην Καβάλα έχω πάει πάρα πολλές φορές. Στη Δράμα γίνεται ένα από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ στην Ελλάδα.

A.B. : Τα θέματά σου τα επιλέγεις τυχαία;

Σ.Τ. : Ναι. Έχω παρατηρήσει, βέβαια, ότι όσο μεγαλώνω και έχω όλο και περισσότερες εμπειρίες οι θεματικές μου αλλάζουν και επηρεάζονται από όσα ζω. Για παράδειγμα, αγαπάω πάρα πολύ τα ζώα και στο φεστιβάλ στη Νάουσα που θα γίνει σε έναν μήνα η θεματική μου θα είναι τα ζώα και συγκεκριμένα οι σκύλοι και η αγάπη που δείχνουν.

A.B. : Θα μας μιλήσεις λίγο για τη σχολή Καλών Τεχνών;

Σ.Τ. : Πρώτα από όλα, να σας πω ότι έδωσα 4 φορές εξετάσεις για να περάσω, κάτι που θεωρείται φυσιολογικό, δεδομένου ότι από τα 600 περίπου άτομα που δίνουν κάθε χρόνο στην Αθήνα πετυχαίνουν μόνο τα 80 με 100. Οι εξετάσεις είναι πολύ συγκεκριμένες και δύσκολες.

A.B. : Θεωρείς ότι η σχολή σε βοηθάει;

Σ.Τ. : Η Καλών Τεχνών βοηθάει τους σπουδαστές της να αποκτήσουν γενική παιδεία πάνω στη θεωρία της τέχνης, να έρθουν σε επαφή με πολλά είδη τέχνης και τεχνικές και μέσα από αυτήν την πορεία, να βρουν τον δρόμο σου. Οι καθηγητές και οι υπόλοιποι σπουδαστές που συναναστρέφεσαι είναι το πιο σημαντικό που παίρνεις από εκεί, γι’ αυτό και κάποιοι θεωρούν ότι όσο πιο πολλά χρόνια μείνεις στη σχολή τόσο το καλύτερο.

A.B. : Σε τι πιστεύεις ότι δεν σε βοηθάει;

Σ.Τ. : Δεν σε βοηθάει να μάθεις να πουλάς την τέχνη σου. Θα μπορούσε να υπάρχει ένα σχετικό μάθημα καθώς είναι κάτι που τελικά είναι απαραίτητο σε έναν καλλιτέχνη.

A.B. : Θα σε ενδιέφερε να κάνεις τατουάζ δεδομένης της ζήτησης που φαίνεται να υπάρχει τα τελευταία χρόνια;

Σ.Τ. : Έχω ασχοληθεί στο παρελθόν και μου αρέσει αλλά θα μου έτρωγε όλο τον χρόνο που αφιερώνω στο γκράφιτι και δεν το θέλω.

A.B. : Για την ηλικία σου είναι εντυπωσιακά αυτά που έχεις κάνει και το γεγονός ότι πήρες το ρίσκο να ασχοληθείς με την τέχνη σε μία χώρα που δεν βοηθάει τους πολίτες της σε αυτή τη φάση και μπορείς τελικά να ζεις από αυτό που σου αρέσει.

Σ.Τ. : Στη δουλειά μου πρέπει να τα κάνω όλα, τις δημόσιες σχέσεις, το δημιουργικό κομμάτι, την οργάνωση και όντως δεν είναι εύκολο αλλά είναι αυτό που αγαπώ, το κάνω με χαρά και πιστεύω ότι έχω υπάρξει τυχερός στις συνεργασίες μου.

A.B. : Σίγουρα έχεις υπάρξει τυχερός, κυρίως γιατί έχεις ήδη βρει αυτό που αγαπάς και συνειδητά επιδιώκεις να γίνεσαι καλύτερος. Εύχομαι να ζήσεις όλα όσα θα ήθελες.

Σ.Τ. : Αυτό που θα προσπαθήσω είναι να γίνομαι καλύτερος με στόχο να έχω αυτά που χρειάζομαι για να ζήσω και όχι να γίνω μεγάλος και διάσημος ή να βγάλω πολλά χρήματα από αυτό, και όπου με βγάλει…

A.B. : Σε ευχαριστώ πολύ.

Σ.Τ. : Κι εγώ.

 

Κατερίνα Σιάνη  26/11/2015