En quoi le yoga est-il différent de la gymnastique ?
La gymnastique a toujours été une part importante de la vie collective des sociétés humaines. Dans l'antiquité grecque, elle était même une discipline fondamentale de l'éducation des jeunes gens. Et cela, parce que les anciens Grecs étaient convaincus que la santé du corps était indissociablement liée à la santé de l'esprit. « Un esprit sain dans un corps sain » disaient-ils.
La philosophie du yoga partage en grande partie cette conception. Elle ne sépare pas l'esprit du corps, elle les considère au contraire comme un tout (avec l'âme), une seule entité, dont l'équilibre dépend de la bonne santé des deux.
On comprend de ce fait que le yoga est un système philosophique. Il se base sur des principes et des théories, qui conduisent à une quête intérieure, une connaissance de soi et finalement à la réunification des trois niveaux de l'existence. Il revêt bien sûr une forme matérielle, à travers des exercices (asanas), ceux-là même auxquels on se livre au cours d'une séance de yoga et c'est cette partie du yoga qui est la plus connue dans le monde occidental.
Cependant, en quoi les asanas diffèrent-ils de la gymnastique ?
La définition d'une asana, selon le yoga sutra, de Patanjali, est qu'il s'agit d'une position stable, confortable et agréable, tellement agréable que l'on pourrait rester ainsi des heures : trois caractéristiques que nous ne trouvons que rarement (ou jamais) dans les activités sportives.
Au niveau corporel, les asanas contribuent à l'extension et à l'élargissement du corps, spécialement de la colonne vertébrale et libèrent un espace pour les muscles et les articulations pour une meilleure mobilité. Le but est « d'ouvrir » le corps, de relâcher les tensions, la force musculaire extérieure et l'augmentation du volume des muscles jouent alors un rôle minime. Ce qui augmente est l'énergie vitale, qui irrigue notre corps et nous fortifie en dedans, dans un mouvement qui va de l'intérieur vers l'extérieur.
Dans les asanas, l’alignement du corps est également d’une grande importance, non seulement pour éviter les blessures mais surtout pour que les adeptes qui s’y exercent puissent profiter pleinement des bienfaits de chaque asana. Quand le corps est correctement positionné par rapport à l’axe du mouvement, il n’y a aucun obstacle intérieur et l’impact de l’asana se propage de façon naturelle et parvient à chaque niveau existentiel (corps, âme, esprit).
Une autre caractéristique est la respiration consciente. Toute personne ayant suivi ne serait-ce qu’une seule leçon de yoga, aura remarqué que l’enseignant ne cesse d'appeler l'attention sur la façon de respirer et sur la respiration pendant toute la durée de la séance. Les mouvements sont synchronisés sur l’inspiration et l’expiration, l’accomplissement de chaque posture (asana) a une durée précise (en général 5 respirations) et l’élève, pendant ce temps, est invité à être conscient de ce qui se passe à l’intérieur de son corps quand il respire, c'est-à-dire à y être présent. Sans respiration consciente, sans une attention particulière à la respiration, nous ne pouvons pas faire de yoga. C’est la seule « aptitude » qui soit exigée.
De cette façon, les stimulations extérieures n'ont plus de prise, l'esprit stoppe ses pérégrinations, nous entrons en contact avec notre « être intérieur ». Nous écoutons ce qu'il a à nous dire, ce dont il a besoin à ce moment-là, nous entrons en communication avec nos cellules. Et si nous y parvenons, nous pourrons peut-être communiquer avec celles de nos contemporains.
नमस्ते ……. Namaste…….
Eleni Kabilafka 12/11/15
Traduit par Joëlle cantin
Σε τι διαφέρει η yoga από τη γυμναστική;
Η γυμναστική αποτελούσε ανέκαθεν σημαντικό μέρος της κοινωνικής ζωής των ανθρώπων. Στην αρχαία Ελλάδα μάλιστα ήταν ένα από τα βασικά μαθήματα αγωγής των νέων. Και αυτό, διότι οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η υγεία του σώματος είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πνευματική υγεία: «Νους υγιής εν σώματι υγιεί», όπως έλεγαν. Με αυτό το γνωμικό μοιάζει και η φιλοσοφία της γιόγκα. Δεν διαχωρίζει το πνεύμα από το σώμα, απεναντίας τα θεωρεί (μαζί με την ψυχή) σαν ένα, μία Ολότητα, η ισορροπία της οποίας εξαρτάται από το καθένα ξεχωριστά. Από αυτό καταλαβαίνουμε πως η γιόγκα είναι ξεκάθαρα ένα φιλοσοφικό σύστημα. Βασίζεται σε αρχές και θεωρίες που οδηγούν σε εσωτερική αναζήτηση, στην αυτογνωσία και τελικά στην ένωση των τριών επιπέδων ύπαρξης. Περιέχει βέβαια και μια πρακτική μορφή, η οποία εκδηλώνεται μέσω των ασκήσεων (asanas) που γίνονται σε ένα μάθημα γιόγκα και αυτό το κομμάτι είναι το πιο γνωστό στο δυτικό κόσμο.
Σε τι διαφέρουν όμως οι asanas από τη γυμναστική;
Ο ορισμός της asana, σύμφωνα με τα «Γιόγκα σούτρας» (Yoga sutras) του Πατάντζαλι (Patanjali), είναι ότι πρόκειται για μια σταθερή, άνετη και ευχάριστη στάση, τόσο ευχάριστη που θα μπορούσε κανείς να μείνει για πολλές ώρες! Τρία χαρακτηριστικά που νομίζω πως δύσκολα (ή καθόλου) συναντάμε σε άλλη αθλητική δραστηριότητα.
Σε σωματικό επίπεδο, οι asanas συμβάλουν στην επιμήκυνση και διεύρυνση του σώματος, ιδίως της σπονδυλικής στήλης και δημιουργούν στους μυς και τις αρθρώσεις χώρο για καλύτερη κινητικότητα. Σκοπός είναι να «ανοίξει» το σώμα, να αποσυμπιεστεί από εντάσεις οπότε η εξωτερική μυϊκή δύναμη και η αύξηση του μυϊκού όγκου παίζουν ελάχιστο ρόλο. Αυτό που αυξάνεται είναι η ζωτική ενέργεια (prana) που ρέει στο σώμα μας και μας «δυναμώνει» εσωτερικά, από μέσα προς τα έξω. Στις asanas, σημαντική αξία είναι και η ευθυγράμμιση του σώματος όχι μόνο για να αποφεύγονται οι τραυματισμοί αλλά κυρίως για να «εισπράττουν» οι ασκούμενοι το όφελος από την κάθε asana. Όταν το σώμα είναι τοποθετημένο σωστά πάνω στους άξονες κίνησης, δεν υπάρχει εσωτερικά κανένα «εμπόδιο» οπότε η επίδραση της asana κυλά ομαλά και φτάνει σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης ύπαρξης (σώμα, ψυχή, πνεύμα).
Ένα άλλο χαρακτηριστικό που συναντάμε είναι η συνειδητή αναπνοή. Όποιος έχει κάνει έστω ένα μάθημα γιόγκα θα έχει παρατηρήσει πως ο δάσκαλος αναφέρεται συχνά στον τρόπο αναπνοής και στη σύνδεσή μας με αυτήν σε όλη τη διάρκεια της πρακτικής. Οι κινήσεις συγχρονίζονται με την εισπνοή και την εκπνοή, η παραμονή μας σε κάθε θέση (asana) έχει συγκεκριμένη διάρκεια (συνήθως 5 αναπνοές) και ο ασκούμενος, μέσα σε αυτόν τον χρόνο, καλείται να έχει επίγνωση τί συμβαίνει στο σώμα μέσω της αναπνοής, να βρίσκεται δηλαδή στο παρόν. Χωρίς συνειδητή αναπνοή, χωρίς να στρέψουμε την προσοχή μας στην αναπνοή, δεν μπορούμε να κάνουμε γιόγκα. Είναι το μοναδικό «προσόν» που απαιτείται! Με αυτόν τον τρόπο, τα εξωτερικά ερεθίσματα παύουν να μας απασχολούν, ο νους σταματά την περιπλάνηση, ερχόμαστε σε επαφή με τον εσωτερικό μας εαυτό. Αφουγκραζόμαστε τί έχει να μας πει, τί έχει ανάγκη εκείνη τη στιγμή, δημιουργούμε δηλαδή ουσιαστική επικοινωνία με τα δικά μας κύτταρα. Κι αν αυτό επιτευχθεί, ίσως τότε να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε και με τα κύτταρα των συνανθρώπων μας.
नमस्ते ……. Namaste…….
Ελένη Καμπυλαυκά 12/11/15